Herwaardering van kraanwater

In 2016 opende Lab Vlieland op Into The Great Wide Open al de Theetuin: een horecagelegenheid waar speciale (ijs)theeën werden geschonken, gemaakt van kruiden (o.a. citroenmelisse, kamille en munt) die zijn gekweekt op gecomposteerd festival-afval. Naast het feit dat tijdens deze editie de compoststroom verder uitgebreid werd richting de publiekskant –door al het (on)gekookt groenafval, etensresten en al het (biologisch afbreekbaar) wegwerp servies, bestek en bekers mee te composteren- richtte Lab Vlieland zich dit jaar ook op een ander circulair thema: de waterkringloop. 

Waterbar BRAK: toonbeeld duurzame waterkringloop

De Theetuin was dit jaar een klein onderdeel van de waterbar BRAK, een van de activiteiten binnen het ‘Wij Water’-project van Lab Vlieland. Er werden uitsluitend dranken geschonken op basis van Vlielands kraanwater: van theeën tot bier en van siropen tot kraanwater cocktails. Het bijzondere aan de waterbar BRAK? Het is een schaalmodel van een waterkringloop die overal om ons heen constant aan de gang is zonder dat we het door hebben! De waterbar is zo gebouwd dat het de bezoekers laat zien, begrijpen en voelen hoe het waterzuiveringsproces – want dat is de waterkringloop eigenlijk- verloopt en waar ons kraanwater dus vandaan komt: zee- en regenwater wordt in een grote transparante schaal gepompt (zee), waaruit het vervolgens op een hete plaat druppelt en verdampt (verdamping door de zon); de damp condenseert (wolken) in een gekoelde koepel en valt vervolgens als druppels (regen) in een goot (filterende zandlagen / duinen / zoetwaterbel onder het eiland), en loopt via een slang (kraan) in een fles. Het resultaat: zoet drinkbaar water. Zo wordt zout zeewater zoet drinkwater.

‘Wij Water’ benadrukt veelzijdigheid en waarde Vlielands (kraan)water

Naast de waterbar BRAK werd er nog op andere manieren stilgestaan bij de veelzijdigheid en het belang van Vlielands (kraan)water binnen het project ‘Wij Water’. De bezoekers van Into The Great Wide Open werden op donderdag en vrijdag ontvangen bij de boot met echt ‘Vlielands ontvangst water’ om het festival in stijl af te trappen. Ook vond er op zondag een speciaal cultureel programma plaats – ‘de opwekking van de watermeent’. De ‘meent’ is van oudsher een stuk gemeenschappelijk grond waar niemand eigenaar van was, maar iedereen wel een mate van verantwoordelijkheid voor droeg. Min of meer dezelfde situatie als vandaag de dag geldt voor ‘ons’ water, maar de verantwoordelijkheid ontbreekt een beetje. Tijdens het programma werden de bezoekers meegenomen in een veelvoud aan ervaringen, waterrituelen, watergeluiden, waterproeven en er werd verteld vanuit vier invalshoeken over de betekenis en de impact die water op ons allemaal heeft: culinair (water en voedsel), religieus (water en voodoo), historisch (water vanaf de oerknal tot aan de toekomst) en politiek (een ambassade van de Noordzee). “De stijl was licht absurdistisch en de ondertoon serieus” stelt Couzij. Het doel was meer was dan alleen vermaak. “Het draaide ook om proeven, gebruiken, ervaren. Nadenken over de verschillende rollen die water in ons leven heeft. Bewust worden over hoe zeer wij afhankelijk zijn van water”.

Groter bewustzijn en duurzame oplossingen gaan hand in hand

Wat leverde ‘Wij Water’ nu eigenlijk op? “Deels draait het zoals gezegd om het overdragen van kennis en van een groter bewustzijn rondom water”, zegt Couzij. “Bewustzijn rondom onze afhankelijkheid van, maar ook de veelzijdigheid en waarde van (kraan)water. Maar, eigenlijk ben ik zelf vooral op zoek naar projecten die een functionele werking hebben als het om duurzaamheid gaat”. En dat is precies wat ook het gevolg was van Lab Vlieland’s project ‘Wij Water’: naast dat het voor een vergroot bewustzijn onder de bezoekers zorgde, bracht het tegelijkertijd ook praktische en waardevolle duurzame oplossingen met zich mee. Het gebruik van hardcups (herbruikbare bekers) kwam voort uit het idee om geen ‘wegwerpflesjes water’ meer te gebruiken, maar het kraanwater van het eiland. Daar volgde het uitfaseren van frisdranken en de invoer van siropen (aangelengd met kraanwater) uit, de prachtige WAD waterfles voor bij iedereen op tafel (om kraanwater uit te drinken), et cetera. “Van het één kwam het ander en voor we het wisten bleken we zo’n 250.000 wegwerp bekertjes en flesjes uit te sparen. Dit scheelt niet alleen heel veel afval en het gebruik van fossiele grondstoffen, maar ook een enorme hoeveelheid transport CO2. Zo bleken de projecten rondom de herwaardering van kraanwater ineens naast water ook goed voor CO2 reductie, afvalreductie en hergebruik van materialen!

De nieuw opgerichte watermeent leeft voort. Zowel op de Dutch Design Week, tijdens Leeuwarden Culturele Hoofdstad 2018, en op nog veel meer evenementen zal de watermeent zich in verschillende hoedanigheden laten gelden . “Wij Water (en de watermeent) is ontstaan uit een aantal mensen (organisaties) die een bepaalde passie voor de kraanwater delen. Studio Rooiejas, Monnik, Dopper, Into the Great Wide Open, Weltevree, Vitens, Lab Vlieland, we hebben een mooie basis gelegd, en nu draagt iedereen het mee in een eigen richting”. Op de vraag naar wat Lab Vlieland volgend jaar tijdens Into The Great Wide Open voor nieuws doet, antwoordt Couzij: “Water, energie transport en afval blijven belangrijke thema’s, maar met de afval- en compostkant gaan we zeker door. We zijn positief verrast hoe ver wel al zijn. Het ultieme doel is natuurlijk een festival met 0% afval en 100% grondstoffen”. En dat moment is misschien wel dichterbij dan menigeen zou verwachten.