Kunstblog: Calling For Times To Come

Ik wurm mijn mobiel uit mijn broekzak om het gekrijs, gekakel en het diepe gorgelen van de raven op te nemen. Klakkend met de tong doemen ze op uit het niets, als schimmige voorboden. Ik heb geen idee waar de raven het over hebben, maar het lijkt me niet veel goeds. Dat heb ik namelijk van films geleerd. De bijeenkomst van deze raven hier in Qernertunnguit – een plaatsnaam die in het Groenlands 'kleine zwarte vlekken' betekent – doet in ieder geval vermoeden dat er iets te bespreken valt. Het roepen van de vogels wordt omringd door een absorberende stilte.

De meeste beelden die we van Groenland tegenwoordig zien zijn vanuit de lucht opgenomen: uit vogelperspectief. Men nadert het noordelijk halfrond met het blikveld van de raaf, de meeuw of de arend. We zweven boven de gerimpelde vingers van smeltende gletsjers die naar de zee grijpen. Scherpe bergtoppen steken door een donzige sneeuwvlakte die zich uitstrekt tot de horizon. Eigenlijk weten we niet precies hoe vogels het land ervaren. Zelf zie ik het als een soort sculpturale massa. Ik stel me het land voor als een stuk aardewerk, waarop de destabiliserende krachten van de industrie worden tentoongesteld; blauw glazuur van het toenemende smeltwater, een zweem van giftige stoffen die op de ijsvlakte zijn neergedaald, verborgen radioactief afval stiekem lekkend ondergronds, gaten in de permafrost als gigantische voetafdrukken. Ons geëmancipeerde oog bewoont vandaag helikopters en vliegtuigen of is aan een zoemende Drone geplakt. We kunnen ons afvragen wat de gevolgen zijn van deze blik die is losgekoppeld van de aarde. Sinds een jaar of drie werk ik hier aan een film die wellicht een meer belichaamde blik geeft van een landschap dat aan hevige transformatie onderhevig is.

(tekst gaat door onder de foto)

Malu Peeters op Groenland in 2017.

Terug op vaste grond bezoek ik in het voorjaar van 2019 Vlieland met een groep kunstenaars. Door al dat smeltende ijs in Groenland lopen we dus op een toekomstig artefact, bedenk ik mij. Zonder het aangeplante helmgras en bos zou het eiland er al lang niet meer zijn. Met uitleg van de boswachter noteer ik dat de naaldbomen zijn geïmporteerd uit Zwitserland en Spanje – een experiment met het oog op houtaanvoer voor Nederlandse kolenmijnen; dit soort hout kraakt heel hard voordat het breekt, en is dus een gunstig instort-alarm. Hebben we ook een alarminstallatie voor een wereld die op instorten staat?

Zonder de muziek van Into The Great Wide Open is het op het eiland doodstil. Geen vuiltje aan de lucht. Bijna ongemakkelijk kalm en veilig. Af en toe hopt er een konijn voor je voeten uit. Echte wildernis, zoals op Groenland – weidse, onmenselijke wildernis – is hier ver te zoeken. Maar is dat wel zo? Hoe ver ligt eigenlijk die wildernis, waar trekken we de grens?

Met deze vragen in het achterhoofd besluit ik om wat wilde vrienden aan Vlieland te introduceren: de raven, de huilende sledehonden, wind en regen die ik samen met Malu Peeters en Peter Seeba de afgelopen jaren in Groenland heb opgenomen. Wellicht is een festival waarop men toch al veel aan het luisteren is een goede plek om ook een platform te bieden aan niet-menselijke stemmen. Wat zou hun geluid ons kunnen vertellen over deze plek en andere verre oorden - en over onze gezamenlijke toekomst?   

Jasper Coppes neemt deel aan het programma van Zone2Source, tentoonstellingsplatform voor kunst, natuur en technologie in het Amstelpark, Amsterdam. Voor Possible Futures hebben zij onder de titel Imagining Radical Assemblies drie kunstenaars gevraagd een nieuw werk voor Vlieland te ontwikkelen waarin onze relatie en sensitiviteit tot andersoortig leven onderzocht wordt. Hoe kunnen we een meer inclusieve toekomst verbeelden waarin niet de mens maar leven centraal staat? Dit is een thema dat zone2source in diverse tentoonstellingen en programma's onderzoekt en vanaf 2020 ontwikkelen zij een meerjarige School for Interspecies Knowledges in het Amstelpark. Voor Radical Assemblies presenteren naast Jasper Coppes ook Neal White en Sema Bekirovic i.s.m Jan-Pieter Karper installaties rond dit thema.